06.09.2012 | 01:15

Η γεύση της ευτυχίας

Συντάκτης: FM 100 Newsroom

Κατηγορία: Απόψεις

Γράφει ο Μιχάλης Μητσού για Τα Νέα Σ' έναν παιδικό σταθμό του Ισραήλ, ορισμένοι γονείς καθυστερούσαν συστηματικά να παραλάβουν τα παιδιά τους. O διευθυντής σκέφτηκε λοιπόν να επιβάλει ένα πρόστιμο: για κάθε ώρα καθυστέρησης, οι γονείς έπρεπε να πληρώνουν 10 ευρώ. Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Προς μεγάλη έκπληξη του διευθυντή, οι γονείς που καθυστερούσαν τριπλασιάστηκαν! Η εξήγηση είναι απλή.

Πριν από την επιβολή του προστίμου, οι γονείς προσπαθούσαν να είναι στην ώρα τους για ηθικούς λόγους: για να μη φέρνουν σε δύσκολη θέση τους παιδαγωγούς και να μην εκθέτουν τα παιδιά τους. Από τη στιγμή που αποφασίστηκε η ποινή, η κλίμακα των αξιών με βάση την οποία καθόριζαν τις ενέργειές τους άλλαξε. Στο κάτω - κάτω, σκέφτηκαν, τα 10 ευρώ θα τα έδιναν σε μια μπεϊμπισίτερ.

Το παράδειγμα αυτό το χρησιμοποιεί ο γάλλος οικονομολόγος Ντανιέλ Κοέν για να επισημάνει ότι ένα οικονομικό κίνητρο δεν μπορεί να υποκαταστήσει, ούτε καν να συμπληρώσει, ένα ηθικό κίνητρο. Οταν απευθύνεσαι στους ανθρώπους στο όνομα του προσωπικού τους συμφέροντος - λέει σε συνέντευξή του στη «Λιμπερασιόν» - σου απαντούν στο όνομα του προσωπικού τους συμφέροντος. Το κεντρικό παράδοξο της οικονομικής ανάλυσης είναι ότι οι οικονομολόγοι αγνοούν στα μοντέλα τους αυτόν τον ηθικό παράγοντα. Οταν λοιπόν εφαρμόζονται αυτά τα μοντέλα για τη διακυβέρνηση του πλανήτη, αυτός ο παράγοντας εξαφανίζεται.

Με το καινούργιο βιβλίο του «Homo Economicus», που μόλις κυκλοφόρησε στη Γαλλία, ο Κοέν προστίθεται στους οικονομολόγους που τοποθετούν την ατομική ευτυχία στο επίκεντρο του προβληματισμού τους. Εδώ και τριάντα χρόνια, σημειώνει, η οικονομία καταλαμβάνει μια όλο και μεγαλύτερη θέση σε πολλούς τομείς. Παντού κυριαρχεί η μανία της αξιολόγησης: στα σχολεία, στα νοσοκομεία, ακόμη και στους φίλους μας στο facebook. Ο ανταγωνισμός είναι πολύ πιο έντονος, ακόμη και στους κόλπους της οικογενειακής ζωής. Και η χώρα όπου τα φαινόμενα αυτά είναι πιο οξυμμένα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Αμερικανοί δεν βρίσκουν λύση στην κρίση γιατί έχουν χάσει αυτό που τους είχε δώσει ο Ρούσβελτ τη δεκαετία του '30, δηλαδή την αίσθηση της κοινής ιδιότητας του πολίτη. Από μια ανάλογη ασθένεια πάσχουν και οι Ευρωπαίοι. Υστερα από πενήντα χρόνια οικονομικής ενοποίησης, αναζητείται ακόμη αυτή η ιδιότητα του πολίτη. Η οικονομία γίνεται πιο ομοσπονδιακή, αλλά η πολιτική πιο εθνικιστική. Οι Γερμανοί δεν θέλουν να πληρώνουν για τους Ισπανούς ή τους Ελληνες, η δυσπιστία γεννά δυσπιστία και το ευρώ απειλείται με κατάρρευση.

Για να βγούμε από την κρίση και να ξαναβρούμε τη γεύση της ευτυχίας, τονίζει ο γάλλος οικονομολόγος, πρέπει να επανεκτιμήσουμε την ιδέα της συνεργασίας σε σχέση με την ιδέα του ανταγωνισμού. Ας μη φοβόμαστε τα δημόσια ιδρύματα - τα σχολεία, τα νοσοκομεία -, ας δείξουμε εμπιστοσύνη στον συνδικαλισμό, ας προωθήσουμε την ευρωπαϊκή ιδέα μαθαίνοντας γλώσσες και αυξάνοντας τις σχολικές ανταλλαγές…

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Μοιραστείτε το