Με ομόφωνη απόφαση, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έκρινε ότι, για τις ανάγκες του Νόμου περί Ισότητας του 2010, οι όροι «γυναίκα» και «φύλο» πρέπει να ερμηνεύονται με βάση το βιολογικό φύλο και όχι το νομικά αναγνωρισμένο φύλο μέσω Πιστοποιητικού Αναγνώρισης Φύλου (GRC). Η υπόθεση έφτασε στο ανώτατο επίπεδο δικαιοσύνης έπειτα από μακροχρόνια νομική διαμάχη ανάμεσα στην ομάδα For Women Scotland και την κυβέρνηση της Σκωτίας.
Το Δικαστήριο απέρριψε την άποψη της σκωτσέζικης κυβέρνησης, η οποία υποστήριζε πως τα άτομα με GRC αποκτούν το νέο φύλο τους «για όλους τους νομικούς σκοπούς». Ωστόσο, οι δικαστές έκριναν ότι μια τέτοια ερμηνεία θα προκαλούσε σύγχυση και θα έθετε σε κίνδυνο τη σαφήνεια και τη λειτουργικότητα των νομικών πλαισίων γύρω από τις μονοφυλικές υπηρεσίες και τις προστασίες για τις γυναίκες.
Η απόφαση έγινε δεκτή με ικανοποίηση από οργανώσεις που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών, ενώ ταυτόχρονα προκάλεσε έντονη ανησυχία στις οργανώσεις για τα τρανς δικαιώματα. Η Scottish Trans χαρακτήρισε την απόφαση «σοκαριστική» και προειδοποίησε για πιθανό αποκλεισμό τρανς ατόμων από όλους τους χώρους. Παράλληλα, το Δικαστήριο υπογράμμισε πως τα τρανς άτομα εξακολουθούν να προστατεύονται βάσει του χαρακτηριστικού της αλλαγής φύλου, σύμφωνα με τον Νόμο περί Ισότητας.
Ο Αντιπρόεδρος του Δικαστηρίου, λόρδος Χοτζ, τόνισε πως η απόφαση δεν αποτελεί νίκη της μιας πλευράς έναντι της άλλης και πως η προστασία των τρανς ατόμων παραμένει αναφαίρετη. Η σκωτσέζικη κυβέρνηση δήλωσε ότι αποδέχεται την απόφαση και θα εξετάσει τις επιπτώσεις της.
Η απόφαση αγγίζει ευαίσθητους τομείς όπως οι φυλακές, τους χώρους προστασίας γυναικών, τα αποδυτήρια, ο αθλητισμός και οι γυναικείες οργανώσεις, καθώς επανακαθορίζει τα όρια του φύλου σε πρακτικό και νομικό επίπεδο.
Σημασία και επιπτώσεις της απόφασης: Μια κοινωνία σε αναστοχασμό
Η απόφαση αυτή έχει τεράστια σημασία, όχι μόνο νομική αλλά και κοινωνική άποψη. Από τη μία πλευρά, ενισχύει τις φωνές εκείνων που ζητούν προστασία για τους χώρους και υπηρεσίες των ατόμων φύλου θηλυκού , όπως “καταφύγια” για κακοποιημένες γυναίκες, φυλακές και αθλητικές διοργανώσεις. Για πολλούς, η απόφαση αποκαθιστά το «αυτονόητο»: ότι το βιολογικό φύλο έχει πρακτικές συνέπειες και δεν μπορεί να παραγνωρίζεται νομικά.
Από την άλλη, προκαλεί έντονο προβληματισμό για τα τρανς άτομα, που ίσως νιώσουν πως αμφισβητείται η κοινωνική τους ταυτότητα και περιορίζεται η πρόσβασή τους σε υπηρεσίες. Η κοινωνική συνοχή ενδέχεται να επηρεαστεί, καθώς η απόφαση ενισχύει έναν νομικό δυϊσμό: από τη μια, οι τρανς άνθρωποι προστατεύονται από διακρίσεις· από την άλλη, δεν αναγνωρίζονται ως άνδρες ή γυναίκες σε όλες τις περιστάσεις.
Στις ανθρώπινες σχέσεις, αυτό μπορεί να εντείνει την καχυποψία και τις εντάσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων, αλλά και να φέρει στο προσκήνιο ερωτήματα για την ουσία της ταυτότητας, της κοινωνικής αποδοχής και των ορίων της έννοιας του φύλου. Παράλληλα, η απόφαση μπορεί να δημιουργήσει διλήμματα για παρόχους υπηρεσιών, που θα πρέπει να αποφασίσουν πώς να προσαρμόσουν την πολιτική τους, χωρίς να διαπράττουν διακρίσεις.
Τελικά, η απόφαση αποτελεί αφορμή για μια ευρύτερη κοινωνική συζήτηση γύρω από το πώς ορίζουμε τον άνθρωπο, πώς συνυπάρχουμε και ποια όρια βάζουμε όταν έρχονται σε σύγκρουση διαφορετικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Φωτ - Η Susan Smith και η Marion Calder της οργάνωσης For Women Scotland πανηγύρισαν έξω από το δικαστήριο αφού έγινε δεκτή η έφεσή τους. Dan Kitwood/Getty Images
