Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Διαταραχές της διατροφής: Όταν η τροφή γίνεται αντικείμενο φόβου και το σώμα εχθρός

banner roots

Διαταραχές της διατροφής: Όταν η τροφή γίνεται αντικείμενο φόβου και το σώμα εχθρός
18.03.2019 | 10:26

Διαταραχές της διατροφής: Όταν η τροφή γίνεται αντικείμενο φόβου και το σώμα εχθρός

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει η Φανή Λούγκλου,
ΜΑ Κλινική Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

Είναι ευρέως γνωστό ότι η αύξηση του σωματικού βάρους δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή, αν και μπορεί να βασίζεται σε ψυχοκοινωνικά αίτια. Σοβαρές ψυχικές διαταραχές αποτελούν η νευρική ανορεξία και η νευρική βουλιμία οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν δραματικές συνέπειες που φτάνουν ακόμα και στο θάνατο.

Η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται, κατά κύριο λόγο, από δραματική μείωση της πρόσληψης τροφής και από μη υγειές – πολύ χαμηλό - σωματικό βάρος. Τα άτομα που πάσχουν από ανορεξία έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός τους και έναν συνεχή έντονο φόβο μην παχύνουν. Και τα δύο εξακολουθούν να υπάρχουν, παρά το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος. Η μείωση της τροφής μπορεί να είναι τόσο δραστική, ώστε να οδηγήσει το άτομο στο θάνατο, προκαλώντας για παράδειγμα πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Η νευρική βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας ακολουθούμενα από βίαιη αποβολή της τροφής μέσω της πρόκλησης εμετού, τη χρήση διουρητικών, την υπερβολική άσκηση, ή άλλων τρόπωνγια να αποφευχθεί η αύξηση του βάρους. Αυτή η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει επίσης πολύ σοβαρά ιατρικά προβλήματα, όπως φλεγμονές στο πεπτικό σύστημα και καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα βουλιμικά άτομα συνήθως γνωρίζουν ότι οι διατροφικές τους συνήθειες δεν είναι φυσιολογικές και υποφέρουν από κατάθλιψη.

Η ανορεξία και η βουλιμία έχουν ομοιότητες, αλλά και διαφορές. Πέρα από το προφανές, ότι δηλαδή και οι δύο σχετίζονται με τη διατροφή, χαρακτηρίζονται επίσης από υπερβολική ενασχόληση με το βάρος, παραποιημένη εικόνα του σώματος και μια ασυνήθιστη επικέντρωση στο φαγητό. Και οι δύο απαντώνταισυνήθως κατά την εφηβική ηλικία (11-22 έτη) και επηρεάζουν κυρίως τα κορίτσια. Επίσης κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η άρνηση να αναζητήσει το άτομο βοήθεια και να συνεργαστεί με ειδικό(Herzogeta., 1997, Neumarker, 1997).

Η μεγαλύτερη διαφορά τους έγκειται στο σωματικό βάρος. Τα κορίτσια με ανορεξία έχουν πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, πολύ πιο κάτω από τα φυσιολογικά όρια για την ηλικία και το ύψος τους. Τα κορίτσια με βουλιμία είτε έχουν φυσιολογικό βάρος, είτε είναι υπέρβαρα ή και παχύσαρκα (Levitan, Kaplan,&Rockert, 1996). Επιπλέον, επειδή η βουλιμία δεν περιλαμβάνει δραματική απώλεια βάρους, όπως η ανορεξία, δεν απειλεί τη ζωή του κοριτσιού. Σχετίζεται όμως, με σοβαρές οργανικές επιπλοκές, όπως φθορά στην οδοντοστοιχία, ανισορροπία ηλεκτρολυτών, οισοφαγική παλινδρόμηση, διαταραχές του πεπτικού συστήματος και αφυδάτωση. Η ανορεξία συνδέεται με μυϊκή ατροφία, υπολειτουργία ζωτικών οργάνων, καρδιαγγειακά νοσήματα, χαμηλή αρτηριακή πίεση, έντονη τριχόπτωση εύθραυστα οστά και θάνατο (Reiss&Johnson-Sabine, 1995).
Συνοπτικά, τα κριτήρια διάγνωσης των δύο διαταραχών είναι, σύμφωνα μετο διαγνωστικό εγχειρίδιο (DSM -V ) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (AmericanPsychiatricAssociation, 2013):

Νευρική Ανορεξία

1. Υπερβολικά χαμηλό βάρος
2. Υπερβολική απώλεια βάρους
3. Παραποιημένη εικόνα σώματος
4. Φόβος αύξησης βάρους
5. Υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό, τις θερμίδες και τον προγραμματισμό γευμάτων
6. Φόβος απώλειας ελέγχου
7. Υπερβολική άσκηση
8. Τελειομανία
9. Οικογενειακά προβλήματα
10. Διακοπή της έμμηνου ρύσης
11. Κατάθλιψη/χαμηλή αυτοπεποίθηση/άγχος

Νευρική Βουλιμία

1. Φυσιολογικό βάρος ή παχυσαρκία
2. Επεισόδια υπερφαγίας
3. Επεισόδια βίαιης αποβολής
4. Μη τυπικές συμπεριφορές απόκτησης/κατανάλωσης τροφής (π.χ. μπορεί να κλέψει χρήματα για να αγοράσει φαγητό κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπερφαγίας ή να τρώει κρυφά και γρήγορα για να προλάβει να καταναλώσει ό,τι θέλει να φάει)
5. Υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό και τα θρεπτικά συστατικά
6. Φόβος απώλειας ελέγχου
7. Οργανικές επιπλοκές
8. Οικογενειακά προβλήματα
9. Ασταθείς κοινωνικές σχέσεις
10. Κατάθλιψη/χαμηλή αυτοπεποίθηση

Η ανορεξία φαίνεται να προκύπτει από έναν συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων(Kaye, Klump, Frank&Strober, 2000). Στους βιολογικούς παράγοντες συγκαταλέγεται η δυσλειτουργία στην έκκριση σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που ελέγχει την κατανάλωση τροφής, και η κληρονομικότητα.

Οι ψυχολογικές θεωρίες γύρω από τη ανορεξία έχουν επικεντρωθεί στη δυσλειτουργία της οικογένειας. Μια υπόθεση είναι ότι η ανορεξία αποτελεί ένα μέσο μεταβολής της προσοχής από άλλα οικογενειακά προβλήματα, κάνοντας τη διατροφική συμπεριφορά το επίκεντρο της οικογενειακής συναναστροφής. Καθώς η οικογένεια συγκεντρώνει όλη την προσοχή και την ενέργεια στο παιδί, άλλα θέματα, όπως προβλήματα γάμου, είναι λιγότερο εμφανή (Minuchin, 1974). Μια άλλη υπόθεση είναι ότι το παιδί νιώθει πολύ πιεσμένο από τις μεγάλες οικογενειακές προσδοκίες (Horeshetal., 1996). Όταν η έφηβη νιώθει κατώτερη των προσδοκιών αυτών, όταν αισθάνεται ότι έχει χάσει τον έλεγχο της ζωής της, προσπαθεί να ανακτήσει μέρος αυτού, εστιάζοντας στο φαγητό και στο βάρος, και ελέγχοντας το υπερβολικά. Επιπλέον, μια άλλη αιτία που έχει μελετηθεί είναι ο φόβος της ανάπτυξης και της ανεξαρτητοποίησης από την οικογένεια. Η έφηβη, αρνούμενη να τραφεί, πιστεύει ότι θα μείνει μικρή και εξαρτώμενη από τους γονείς της. Στα κορίτσια, η ανορεξία μειώνει το ρυθμό ανάπτυξης των σεξουαλικών χαρακτηριστικών.
Στους περιβαλλοντικούς/κοινωνικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η εμμονή με το αδύνατο σώμα, η προβολή αυτού καθώς και οι διακρίσεις και τα στερεότυπα σχετικά με την παχυσαρκία.

Η νευρική βουλιμία έχει συνδεθεί με τη μειωμένη ικανοποίηση με το σχήμα και το μέγεθος του σώματος, τα αρνητικά σχόλια τρίτων και την παραποιημένη εικόνα του τι είναι ιδανικό σώμα (Stice, Nemeroff, &Shaw, 1996). Η έφηβη καταφεύγει σε ακραίες προσπάθειες να ταιριάξει το σώμα της με αυτό που πιστεύει ότι είναι ιδανικό. Αυτές οι συμπεριφορές περιλαμβάνουν περιορισμό της τροφής που τελικά οδηγούν σε πείνα. Η έφηβη καταφεύγει σε υπερφαγία και τελικά σε βίαιη αποβολή της τροφής από το σώμα, λόγω ενοχών.

Επίσης, η βουλιμία σχετίζεται με τα αρνητικά συναισθήματα και τη χρήση τροφής ως παρηγοριά (Sticeetal.,1996)). Συχνά οι έφηβες με βουλιμία χρησιμοποιούν το φαγητό ως όπλο ενάντια στη θλίψη και το άγχος και ως πηγή ευχαρίστησης. Αυτή η τροφή όμως πρέπει με κάποιο τρόπο να φύγει από το σώμα, προκειμένου να αποφευχθεί η αύξηση του βάρους.

Όταν το άτομο πάσχει από διατροφική διαταραχή είναι απαραίτητη η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό. Παρ’ όλα αυτά, η θεραπευτική διαδικασία είναι αρκετά δύσκολη, εξαιτίας των αμυνών που έχει υψώσει το άτομο και την ύπαρξη συνοδών διαταραχών, όπως κατάθλιψη. Στην περίπτωση παιδιών και εφήβων, η συνεργασία των γονιών με τον θεραπευτή και η βελτίωση της επικοινωνίας με το παιδί και των συνθηκών στο περιβάλλον είναι πολύ σημαντικά για τη θεραπεία και την αποφυγή παλινδρόμησης.

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το