«Πάντα ήμουν του ταξιδιού και αυτό μου έφερε πολλούς προβληματισμούς και απορίες για πολλά πράγματα που δεν αφορούν τον δικό μας πολιτισμό αλλά άλλους», λέει. Η απορία για άλλους πολιτισμούς την έκαναν να πει αμέσως ναι σε μία πρόταση που της έκανε η Actionaid για να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή.
«Όταν με προσέγγισε η Actionaid μου φάνηκε πάρα πολύ ενδιαφέρον το θέμα και άρχισα αμέσως έρευνα. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μελέτησα φακέλους της Ουνέσκο, έκανα μεγάλη έρευνα στο ίντερνετ και έμαθα πολλά πράγματα για την κλειτοριδεκτομή. Ήθελα να καταλάβω γιατί το κάνουν και σε τι έκταση συμβαίνει. Γίνονται έξι χιλιάδες κλειτοριδεκτομές το χρόνο σε όλον τον κόσμο. Τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν στην Αφρική, αλλά γίνονται και στην Ασία αλλά και στην Ευρώπη. Στην Ευρώπη είναι παράνομη, αλλά την κάνουν μειονότητες που προέρχονται από περιοχές που υπάρχει αυτό το έθιμο, για να συνεχίσουν την παράδοση.
Το γιατί δεν μπορούσα να το καταλάβω από τις έρευνες. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους για να γίνει το ντοκιμαντέρ, θέλαμε να μάθουμε γιατί ο συγκεκριμένος πολιτισμός έχει αυτό το έθιμο. Πολύ σύντομα βρεθήκαμε με το συνεργείο στο αεροπλάνο και ταξιδεύαμε για Κένυα. Πήγαμε σε μία περιοχή πολύ απομονωμένη, όπου ζούσε η φυλή των Κοκότ. Οι άνθρωποι της φυλής αυτής λόγω της γεωγραφικής τους απομόνωσης έχουν παραμείνει πολύ άγριοι και προσκολλημένοι στα έθιμά τους και η κλειτοριδεκτομή είναι ένα από αυτά.
Όταν φτάσαμε στην περιοχή με συνοδεία των ανθρώπων της Actionaid ξεκινήσαμε το γύρισμα και την συναναστροφή με τον κόσμο. Οι άνθρωποι δεν ήταν καθόλου δύσκολοι, ήταν πάρα πολλοί ανοιχτοί και δέχονταν να μιλήσουν για την κλειτοριδεκτομή και να μοιραστούν μαζί μας τις τελετές που κάνουν. Δεν είναι κάτι για το οποίο ντρέπονται, είναι πολύ περήφανοι γι’ αυτό.
Η κλειτοριδεκτομή και η ανδρική περιτομή είναι ένα έθιμο που συμβολίζει το πέρασμα στην ενήλικη ζωή. Πρέπει να περάσουν την διαδικασία για να θεωρούνται δυνατά και άξια μέλη της κοινωνίας. Δε γίνεται σε συγκεκριμένη ηλικία. Το ίδιο το παιδί επιλέγει το πότε θέλει να γίνει. Η ηλικία που γίνεται κυμαίνεται από τα δώδεκα μέχρι τα δεκαέξι. Μετά την τομή περνάνε τρεις εβδομάδες μόνοι τους στο δάσος, μέχρι να επουλωθούν οι πληγές. Μετά επιστρέφουν στο χωριό και παντρεύονται.
Η πρωταγωνίστρια του ντοκιμαντέρ, η Τσεμόγιο, παντρεύτηκε στα δώδεκα. Η Τσεμόγιο ήταν πάρα πολύ περήφανη για την διαδικασία, ήταν πολύ άνετη και μίλησε πολύ ανοιχτά γι’ αυτή.
Παρακολουθήσαμε τέτοιες τελετές και ήταν πολύ σκληρό ως εμπειρία. Δύσκολο. Γίνεται μέσα σε ένα αλώνι όπου βόσκουν αγελάδες. Τα κορίτσια κάθονται σε μία πλατιά πέτρα και περνάει από την καθεμία η κλειτοριδεκτόμος. Κρατάει τη μύτη από ένα δόρυ -δεν είναι κάποιο μαχαίρι ακονισμένο- περνάει από κάθε κοπέλα και κάνει την κλειτοριδεκτομή. Δεν γίνεται καμία αποστείρωση με αποτέλεσμα να κολλάνε μεταξύ τους αρρώστιες. Οι επιπτώσεις είναι πολλές και επικίνδυνες επειδή όταν γίνεται η κλειτοριδεκτομή οι πληγές επουλώνονται από μόνες τους, κι ο κόλπος συρρικνώνεται. Η σεξουαλική επαφή γίνεται πάρα πολύ επώδυνα και στη γέννα υπάρχει ο κίνδυνος να μην μπορεί να βγει το μωρό από τον κόλπο και να πεθαίνουν και μάνα και μωρό. Μπορεί να πεθαίνουν από αιμορραγία την ίδια στιγμή, ή αργότερα στην γέννα.
Είχε συμβεί ένα πολύ σκληρό περιστατικό όσο ήμασταν εκεί. Μία κοπέλα με κλειτοριδεκτομή γεννούσε και για να χωρέσει να βγει το μωρό η μαία της έκοψε την περιοχή, για να ανοίξει και να έχει χώρο, Δυστυχώς όμως την έκοψε παραπάνω από όσο θα έπρεπε και της δημιούργησε ένα μόνιμο πρόβλημα ακράτειας. Η κοπέλα αυτή έχει χάσει μια για πάντα την κοινωνική της ζωή γιατί δεν μπορεί να κρατήσει τα ούρα της. Για εμάς μπορεί να ακούγονται τραγικά όλα αυτά, αλλά εκεί το βιώνουν διαφορετικά. Είναι ο τρόπος ζωής τους. Γίνεται μία προσπάθεια από το υπουργείο της Κένυας να ενημερωθούν για τους κινδύνους, αλλά αυτό το έθιμο είναι τόσο ριζωμένο στην παράδοσή τους που οι κοπέλες που επιλέγουν συνειδητά να μην κάνουν κλειτοριδεκτομή είναι ακόμη πολύ λίγες. Αυτές που συνειδητά αρνούνται το σκάνε από το χωριό τους και πάνε σε κάποιο διπλανό χωριό που έχει σχολείο και ζητάνε ένα είδος ασύλου. Πολλές φορές σκοτώνονται στη διαδρομή γιατί πρέπει να διασχίσουν τη σαβάνα όπου ζουν διάφορα άγρια ζώα. Συμβαίνει και το άλλο: οι κοπέλες που αρνούνται να κάνουν κλειτοριδεκτομή γίνονται αυτόματα κατακριτέες. Οι νέοι τις κοροϊδεύουν στο δρόμο και οι μεγαλύτεροι τις θεωρούν αδύναμα μέλη της κοινωνίας. Ο μόνος τρόπος για να καταλάβουν τους κινδύνους που έχει αυτό το έθιμο είναι η παιδεία. Όσοι και όσες πηγαίνουν στο σχολείο, σχεδόν σίγουρα θα επιλέξουν να μην κάνουν κλειτοριδεκτομή. Αλλά τα ποσοστά είναι μικρά ακόμη. Η δασκάλα του χωριού αυτού η οποία δεν έχει κάνει κλετοριδεκτομή μας έλεγε ότι είναι πολύ περήφανη για τις κοπέλες που επιλέγουν να υποστούν την κοινωνική κατακραυγή και να συνεχίσουν φυσιολογικά τη ζωή τους.
Στην Αφρική μείναμε δύο εβδομάδες κι αυτό που βίωσα εκεί ήταν μία πολύ μεγάλη εμπειρία. Και για το συνεργείο το ίδιο. Εμένα με ταρακούνησε σε πάρα πολύ βαθιά επίπεδα. Νομίζω ότι με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι όλοι έχουμε πεποιθήσεις, από την κοινωνία, από την οικογένεια, από το παρελθόν μας. Κάποιες από τις πεποιθήσεις αυτές εμποδίζουν την εξέλιξή μας και πρέπει να μπαίνουμε στην διαδικασία να τις φιλτράρουμε γιατί μας πάνε πίσω. Στα θέματα των διαπροσωπικών σχέσεων αντρών και γυναικών υπάρχουν εκατοντάδες χαζές πεποιθήσεις που δεν κάνουν καλό σε κανέναν. Η κοινωνία εξελίσσεται αλλά κάποιες πεποιθήσεις μένουν στάσιμες γιατί έτσι μας τις μάθανε. Το πώς διαχειριζόμαστε το συναίσθημα περιλαμβάνει και αυτό πολλές πεποιθήσεις που μπορεί να μας κάνουν κακό. Η κλειτοριδεκτομή είναι μία πεποίθηση που δεν τους κάνει καλό, αλλά είναι θέμα του κάθε κοριτσιού αν θα το κάνει ή όχι.
https://www.facebook.com/ExcisionDocumentary
Το ντοκιμαντέρ Excision θα προβληθεί στις Νύχτες Πρεμιέρας, το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου, στην Tαινιοθήκη της Ελλάδος, στις 18.30.
Κείμενο: Μαρίνα Πετρίδου
Φωτογραφίες: Βίκη Βελλοπούλου
Πηγή: Grekemag.gr
